Zzp-preventieassistent inhuren? Dat heeft veel haken en ogen

Assisterenden zijn schaars, dus het is logisch dat er tandartsassistenten, ortho-assistenten en preventieassistenten zijn die kans zien hun inkomen te verhogen door als zelfstandige aan de slag te gaan. En omdat die vacature er nu eenmaal niet voor niets is, ben je min of meer gedwongen om deze optie in overweging te nemen. Het inhuren van een assistent via een overeenkomst van opdracht is echter niet zonder risico. Het is niet zonder reden dat de KNMT geen modelovereenkomst van opdracht voor de arbeidsrelatie tussen praktijk en assistent heeft.

Een assistent werkt eigenlijk altijd in opdracht 

Even terug naar de basis: wanneer iemand voor een andere persoon of organisatie arbeid verricht en daarvoor een vergoeding ontvangt, dan ontstaat er een arbeidsrelatie. Degene die het werk verschaft, moet de aard van de arbeidsrelatie beoordelen - dus is iemand in dienst of werkt hij zelfstandig? Daarbij moet getoetst worden of degene die het werk verricht dat persoonlijk moet doen, daarbij de aanwijzingen van de werkverschaffer moet opvolgen en voor de werkzaamheden een vergoeding ontvangt. De criteria persoonlijke prestatieplicht, gezagsverhouding en loon zijn een dwingende aanwijzing dat sprake is van een arbeidsovereenkomst.

Een assistent werkt zelden geheel zelfstandig (de functienaam verraadt het eigenlijk al) en krijgt in de praktijk veelal opdrachten van een tandarts(-specialist). Die opdracht veronderstelt gezag en toezicht en daarmee is sprake van een gezagsverhouding. Als een assistent via taakdelegatie aan de tandarts(-specialist) voorbehouden behandelingen gaat uitvoeren, is zelfs altijd sprake van die gezagsverhouding.

Vrije vervanging?

Dan blijft als optie over om met elkaar af te spreken dat de zzp-assistent de werkzaamheden niet persoonlijk hoeft te verrichten, maar zich vrij kan laten vervangen door iemand die beschikt over dezelfde vaardigheden. Wanneer deze vrije vervanging reëel is (vooral als de opdracht langer duurt en er daadwerkelijk wordt vervangen), dan ontbreekt een element voor het vaststellen van een arbeidsovereenkomst en zou je kunnen contracteren via een overeenkomst van opdracht. Bijvoorbeeld via de algemene modelovereenkomst 'Geen verplichting tot persoonlijke arbeid' (pdf) die de Belastingdienst zelf beschikbaar stelt voor dit doel.

Let op de algemene voorwaarden

De genoemde modelovereenkomst biedt geen verhaalsrecht op de opdrachtnemer bij een mogelijke naheffing van de loonheffingen door de Belastingdienst. Wijziging van het model is lastig. Daarom worden er vaak aanvullende afspraken gemaakt in de algemene voorwaarden. Deze zijn in het algemeen opgesteld door de opdrachtnemer en daarmee niet noodzakelijk in het voordeel van de opdrachtgever. Je kunt overwegen om deze voorwaarden niet van toepassing te verklaren.

Modelovereenkomst voldoet niet aan Wet BIG en Wkkgz

Een ander probleem is dat de de algemene modelovereenkomst 'Geen verplichting tot persoonlijke arbeid' niet voldoet aan de eisen van de Wkkgz en de Wet BIG. In die wetten staan respectievelijk de vergewisplicht en de toets op bekwaamheid. Beide zijn toetsen vooraf en dat maakt dat er niet langer sprake is van ''zich vrij laten vervangen".  

Loonheffingen en andere werkgeversverplichtingen

Stelt de Belastingdienst achteraf vast dat sprake is van een arbeidsovereenkomst? Dan ben je als (fictief) werkgever inhoudingsplichtige voor de loonheffingen en andere verplichtingen die verband houden met het werkgeverschap. Houd er rekening mee dat het verhaalsrecht op de zzp-assistent zeer beperkt is.

Houd rekening met BTW

Of op het honorarium van een zzp-assistent de medische vrijstelling in de BTW van toepassing is, is allerminst zeker. Dit is vrijwel zeker niet het geval wanneer je de algemene modelovereenkomst 'Geen verplichting tot persoonlijke arbeid' gebruikt, omdat daarin geen relatie wordt gelegd met medische behandelingen. Zorg er daarom voor dat je weet of het honorarium inclusief of exclusief btw wordt benoemd in de overeenkomst die je met een zzp-assistent sluit.

Van contract naar zzp'er in dezelfde praktijk: dat houdt geen stand

Let op: als een assistent een bestaande arbeidsovereenkomst opzegt om de werkzaamheden vervolgens als zzp’er te verrichten in dezelfde praktijk, dan is er feitelijk niets gewijzigd in de arbeidsrelatie. Dat wordt frontverandering genoemd. Er wordt voor de wet dan nog steeds in dienstbetrekking gewerkt.

Lees ook in Arts & Auto: 'Zzp-assistent rukt op in de eerste lijn'

• Help mee ervoor te zorgen dat meer mensen kiezen voor een loopbaan als tandarts- of preventieassistent: deel de campagne 'Tandartsassistent, iets voor jou?'