Een patiënt met dementie, wat nu?
Anita Visser, tandarts maxillo-faciaal prothetiek en tandarts-geriatrie: “Behalve met de patiënt, met diens veelal lastige medische en tandheelkundige problemen, heb je ook te maken met familie, mantelzorgers, verpleging en behandelend artsen, allemaal met hun eigen inbreng.
Verder heeft een dementerende patiënt vaak gedragsproblemen, zodat je als tandarts goed moet nadenken over hoe je hem benadert. Een dementerende laat zich vaak niet zomaar in zijn mond kijken en kan ook niet altijd aangeven dat hij daar pijn heeft. Terwijl er mogelijk wel problemen zijn die aandacht vragen, om gezondheidsrisico’s te vermijden.
Nederland telt momenteel zo’n 270.000 mensen die dement zijn. Door de vergrijzing zijn er rond 2050 naar verwachting ongeveer een half miljoen dementerenden. Iemand die ernstig dement is wordt als wilsonbekwaam aangemerkt en is door de autoriteiten onder curatele gesteld. Hij kan niet meer zelfstandig functioneren en anderen beslissen voor hem. Dat geeft vaak ethische problemen: hoe ver kun en mag je als tandarts gaan in het leveren van goede zorg als iemand het niet meer zelf kan vragen. Of erger nog, die persoon wil het niet. Gelukkig zijn niet alle dementen cognitief even slecht.
Er zijn ook veel ouderen die in een beginstadium van dementie zitten. Je herkent het dan niet zo snel, maar je kunt er als tandarts wel problemen door krijgen. Je denkt bijvoorbeeld dat iemand je instructies goed heeft begrepen, maar dat blijkt niet zo te waardoor er vermijdbare complicaties zijn ontstaan. Daar zul je dus alert op moeten zijn.
Hoe ouder de patiëntpopulatie van de praktijk, hoe groter de kans dat je er dementerenden krijgt – van de negentigjarigen is veertig procent dement. Ik pleit ervoor dat tandartsen tekenen van dementie vroegtijdig leren herkennen. Als iemand zijn afspraken gaat vergeten of opeens erg onzeker overkomt, kan op dementie dit duiden. Je zult dan je benadering en je behandelbeleid op die patiënt moeten aanpassen. Dus geen ingewikkelde constructies meer, maar juist levensloopbestendige voorzieningen en natuurlijk ook meer inzetten op preventie. Die patiënt kan immers tandenpoetsen en tandartsbezoek zomaar vergeten.
Wees je er als mondzorgprofessional ook bewust van dat dementerenden soms niet goed weten waarom ze bij de tandarts zijn. Dat kan heftige angstreacties en soms zelf agressie uitlokken wanneer ze de tandarts als een bedreiging zien. Belangrijk is dat je een dementerende met veel liefde, geduld en begrip benadert en behandelt. Neem de tijd en laat ze ook wat vaker terugkomen.
Wie dementerenden behandelt komt ook geregeld in grappige situaties terecht. Laatst zei een patiënt in een verpleeghuis dat ik hem naar huis moest brengen. Hij bleef maar aandringen. Mijn assistent zei toen dat we op de fiets waren en dat we hem niet zomaar achterop konden nemen. Dat begreep hij gelukkig. Als tandarts moet je affiniteit hebben met deze mensen en je erin verdiepen hoe je met hen moet omgaan. Bijvoorbeeld door erover te lezen, eens mee te lopen met een tandarts in een verpleeghuis of een cursus te volgen.”
Mondzorg bij mensen met dementie
Meer weten?
