Aandacht voor duurzaamheid in de mondzorg neemt toe

De aandacht voor duurzaamheid is de laatste jaren in de Nederlandse mondzorg gegroeid. Dat constateert Angelica Setiaman, tandarts en beleidsadviseur Duurzaamheid bij de KNMT. Toen zij zich in 2018 meer actief wilde gaan inzetten voor een duurzame mondzorg, werd er in die sector nagenoeg niets over het onderwerp gepubliceerd. 

Duurzaamheid is in onze sector weliswaar nog niet het nieuwe normaal, toch is er al een hoop verandering te bespeuren

Zes jaar later is de situatie heel anders: zo worden er nu onder meer geaccrediteerde lezingen en heidagen over duurzame mondzorg gehouden. Studenten krijgen – weliswaar nog beperkt – onderwijs over de invloed van praktijkvoering op de leefomgeving en de gezondheid. En de KNMT heeft het e-boek 'Duurzame mondzorgpraktijk' gelanceerd. “Duurzaamheid is in onze sector weliswaar nog niet het nieuwe normaal, toch is er al een hoop verandering te bespeuren”, aldus Setiaman.

Positieve houding, maar nog niet altijd actie

De KNMT onderzocht in 2023 hoe mondzorgverleners zelf aankijken tegen duurzaamheid in hun sector. Hieruit kwam naar voren dat de meerderheid van de tandartsen een positieve houding heeft ten aanzien van duurzaamheid, maar dat men lang nog niet allemaal druk is met het nemen van verduurzamingsmaatregelen. 

Als er stappen worden gezet, dan gaat het vaak om het nemen van makkelijk haalbare maatregelen en 'quick wins' om energie te besparen, zoals overstappen op led-verlichting en het zuinig inregelen van de cv-installatie. 

Een deel van de tandartsen is ook bezig met verduurzaming van het praktijkpand. Zo geeft 45 procent van de praktijkhouders aan zonnepanelen of zonnecollectoren te hebben geplaatst en heeft 58 procent dak- en/of gevelisolatie aangebracht.

Menskrachttekort hindert maken duurzame keuzes

Naast goede intenties zijn er ook factoren die verduurzaming in de mondzorg belemmeren. Zo ziet Setiaman dat men in veel praktijken door een hoge werkdruk – mede door personeelskrapte – te weinig tijd en ruimte heeft om duurzamere keuzes te maken. Bijvoorbeeld om werkkleding te zoeken die meer wasbeurten meegaat of disposables die dichter bij huis worden geproduceerd. 

Dit is in lijn met de uitkomsten van het onderzoek: daarin geeft 62% van de praktijkhoudende tandartsen aan te weinig tijd te hebben voor verduurzaming van de praktijkvoering. Het zou daarom fijn zijn als de milieu-impact van producten voor de gebruikers inzichtelijk zou worden gemaakt, geeft de beleidsadviseur aan.

Hoop op duurzame innovaties in infectiepreventie

Een andere factor die als belemmerend kan worden ervaren, is de richtlijn op het gebied van infectiepreventie, aldus ACTA-onderzoeker Catherine Volgenant. Zij deed kwalitatief onderzoek naar duurzaamheid in de mondzorg. 

In de huidige richtlijn is er geen specifiek hoofdstuk over duurzaamheid, terwijl er binnen diezelfde richtlijn nog allerlei stappen mogelijk zijn om te verduurzamen. Op dit gebied zou het bedrijfsleven met nog meer duurzame innovaties kunnen komen. 

Om een beweging op gang te brengen, moeten we als beroepsgroep vragen over duurzaamheid gaan stellen aan fabrikanten en leveranciers

Maar daarvoor is wel vraag door het veld naar duurzame producten nodig. En die blijft nog achter, aldus Volgenant. “Om een beweging op gang te brengen, moeten we als beroepsgroep vragen over duurzaamheid gaan stellen aan fabrikanten en leveranciers.” 

Daarnaast ziet ze ook een taak voor universiteiten om onderzoek te doen op het gebied van duurzame infectiepreventie.

Dental depots: vraag naar duurzame producten neemt toe

Dat de vraag naar duurzame producten in de mondzorg inmiddels toeneemt, leert navraag bij een aantal dental depots. 

Henry Schein constateert een gestage groei naar duurzame producten vanuit de Nederlandse mondzorg, zegt Cees Balder, managing director Benelux Dental. Daarom probeert het bedrijf samen met de leveranciers een breder aanbod aan duurzame producten op de markt te brengen.

Ook zegt het veel oog te hebben voor de eigen duurzaamheid en heeft Schein zich gecommitteerd aan de langetermijndoelstelling om in 2050 een wereldwijde emissie van netto nul te bereiken. In Nederland liggen er inmiddels negenhonderd zonnepanelen op de gebouwen van het dental depot en een groot deel van de bedrijfsauto’s rijdt op elektriciteit. Verder introduceerde het bedrijf in 2023 Practice Green, een wereldwijd initiatief om producten en oplossingen aan te bieden die meer milieuvriendelijk zijn, zoals bio-composteerbare drinkbekers en bio-desinfectiedoekjes. Ook heeft men veel aandacht voor digitalisatie in de tandheelkunde en voor onderhoud en herstel van apparatuur in de praktijk, zaken die kunnen bijdragen aan meer duurzaamheid.

Hogere prijs is grootste struikelblok bij duurzamer inkopen

Bij Hofmeester Dental is de afgelopen jaren de vraag naar duurzame alternatieven naar eigen zeggen toegenomen. De vraag komt met name uit het westen van het land en dan vooral uit de regio Amsterdam, aldus Stefano Chirino van het dental depot. Hofmeester biedt een productenrange met het label ‘duurzaam’ aan, wat echter nog maar een heel beperkt deel van het totale assortiment uitmaakt. 

Veel van deze duurzame producten zijn duurder dan het standaardproduct, waardoor praktijken het minder snel aanschaffen. “Een deel van de tandartsen wil wel duurzaam zijn, maar zodra het prijsverschil te groot wordt, haken ze helaas af”, zegt Chirino.

Dit constateert ook sales & marketingmanager Renka Vermaas-Zuidam van Plandent. Ze ziet het prijsniveau als grootste struikelblok om voor duurzame alternatieven te kiezen. Toch ziet ze dat mondzorgpraktijken in Nederland zo langzamerhand ook bewust kiezen voor duurzame materialen. 

Maar de vraag naar duurzame producten is nog niet zo groot als in Scandinavië, waar Plandent een grote speler is en een breed assortiment aan duurzame producten heeft opgebouwd.

Dit bestaat onder meer uit handschoenen die met minder water en energie zijn geproduceerd, producten gemaakt van gerecycled kunststof en composiet zonder Bis-GMA. Ook investeert Plandent in haar eigen duurzaamheid door bijvoorbeeld meer hybride en elektrische auto’s in het wagenpark op te nemen, energiebesparingsmaatregelen, recycling en digitalisering.

Regelgeving en normen soms ook hinderpalen

Enkele bedrijven in de dentale industrie in Nederland en België – Kuraray, Straumann, Hu-Friedy en Biocomp – laten via hun belangenbehartigingsvereniging Indent desgevraagd weten dat de aandacht voor duurzaamheid de laatste jaren is gegroeid. 

Dat is bijvoorbeeld het geval bij de bedrijven zelf door het gebruik van schone energie, recycling van materialen, minder afval, minder vervoersbewegingen, het gebruik van elektrische voertuigen en digitalisering.

Ook wordt geconstateerd dat de vraag naar duurzame producten vanuit het veld is toegenomen. Men probeert daar op in te spelen door nieuwe duurzame producten voor de mondzorg te ontwikkelen. Maar dat blijkt vaak ingewikkelder dan gedacht mede als gevolg van regelgeving en normen die gelden voor medische hulpmiddelen, waaronder ISO-normen, MDR-regels en richtlijnen voor infectiepreventie. 

Dat maakt het voor hen een lastige en soms onmogelijke klus om meer duurzame producten te ontwikkelen. “Het bevorderen van duurzaamheid gaat met kleine stappen, maar achter de schermen gebeurt meer dan zichtbaar is aan de voorkant”, aldus Joost Nederkoorn van Kuraray.