Toegankelijkheid

In het algemeen geldt dat als uw praktijkgebouw ‘rolstoeltoegankelijk’ is, dit voldoende is voor de mogelijke beperkingen van kwetsbare ouderen. Informatie over de ergonomische aspecten van het ontwerpen, bouwen en beheren van toegankelijke gebouwen staat in het Bouw Advies Toegankelijkheid. Verder kan het volgende worden gezegd.

• Het rolstoeltoegankelijk maken van uw praktijkgebouw kan bouwkundige aanpassingen vergen die voor u niet realiseerbaar zijn. U kunt zelf bepalen of en in hoeverre deze aanpassingen wenselijk en haalbaar zijn.
• Hebt u plannen voor ver- of nieuwbouw van uw praktijk en wilt u daarbij rekening houden met een groeiende groep kwetsbare ouderen, dan is het raadzaam dat u uw bouwplannen afstemt op de eisen van rolstoeltoegankelijkheid c.q. de beperkingen van ouderen. Denk daarbij aan de breedte van deuren, drempelloze overgangen, voldoende draairuimte, de aanleg van een invalidentoilet (ook voor algemeen gebruik) etc. Hetzelfde geldt voor de aankleding van uw praktijk. Denk daarbij aan de toe te passen materialen en structuren, het kleurgebruik op vloer en muren, het aanbrengen van voldoende licht in de sanitaire ruimtes, het aanbrengen van handgrepen en beugels, de vloerbekleding, een afvalemmer voor incontinentiemateriaal in het toilet etc.

Ook als uw praktijkgebouw niet geheel ‘rolstoeltoegankelijk’ is, is het wenselijk dat de kwetsbare oudere zo min mogelijk hindernissen ondervindt bij het binnengaan (en verlaten) ervan. Naast een zoveel mogelijk drempelloze toegang gelden de volgende adviezen.

• Het laten plaatsen van een automatische toegangsdeur (van voldoende breedte), of een toegangsdeur die automatisch opent via een bel- of intercominstallatie, bedienbaar vanuit een rolstoel of scootmobiel. Zo nodig kan ook  de balie-assistent de deur openen.
• Het laten plaatsen van een balie waarvan de hoogte ook geschikt is voor rolstoelgebruikers. Zo nodig kan ook de (balie-)assistent naar de patiënt toekomen.
• Als uw praktijkgebouw voor de patiënt niet meer goed toegankelijk is, kunt u een huisbezoek overwegen. Maar u kunt de patiënt misschien ook verwijzen naar een collega van wie de praktijk beter toegankelijk is.

Om voor kwetsbare ouderen het bezoek aan de praktijk verder zo gemakkelijk mogelijk te maken, kunt u wat betreft de balie en de wachtruimte denken aan het volgende.

• Balie, wachtruimte en behandelruimten zijn indien mogelijk op de begane grond gesitueerd, of bereikbaar via een toegankelijke en eenvoudig te bedienen lift met voldoende ruimte voor de patiënt met eventuele hulpmiddelen (rollator, rolstoel, scootmobiel) en de eventuele begeleider.
• In de wachtruimte staan stoelen van verschillende hoogtes en zitbreedtes met arm- en rugleuningen. Verder is er voldoende plaats voor patiënten in een rolstoel of scootmobiel.
• De vloerbekleding is bij voorkeur niet glad en goed te reinigen, zonder losliggende matten. Dit helpt valaccidenten te voorkomen.
• In de wachtruimte zijn een goed leesbare analoge klok en een kalender op de juiste datum aanwezig.
• Verwijsbordjes naar receptie, toilet, etcetera, hangen niet te hoog en zijn goed leesbaar. U kunt ook gebruikmaken van pictogrammen, dat is gemakkelijker voor patiënten met dementie of voor hen die een CVA (beroerte) hebben gehad.

Het is aan te bevelen ervoor te zorgen dat de kwetsbare oudere ook bij de verplaatsing door de praktijk zo min mogelijk hindernissen tegenkomt en goed de weg kan vinden. U kunt hierbij denken aan het volgende.

• Alle interne doorgangen zijn drempelloos en voldoende breed voor het gebruik van hulpmiddelen.
• De verschillende ruimten zijn (zoveel mogelijk) geschikt voor verplaatsing met een rollator of rolstoel.
• De loopafstanden zijn zo kort mogelijk gehouden.
• Ook hier geldt dat vloerbekleding bij voorkeur niet (te) glad is en goed te reinigen, zonder losliggende matten.
• Voor vloeren, deuren en wanden kunnen verschillende contrasterende kleuren worden gebruikt. De deuren zijn waar nodig voorzien van goed leesbare informatiebordjes en (liefst) pictogrammen over de functie van de achterliggende ruimte.
• Geluiden en geuren (sensorische prikkels) kunnen lastig zijn voor kwetsbare ouderen. Voorkom waar mogelijk te harde of te zachte radiogeluiden, geluiden van een vaatwasser en uitgesproken geuren van reinigings- of ontsmettingsmiddelen.

Geadviseerd wordt om ook bij de inrichting van de behandelruimte te zorgen voor zo min mogelijk hindernissen bij het binnenkomen en het plaatsnemen in de behandelstoel. U kunt hierbij denken aan het volgende.

• In de behandelruimte is voldoende manoeuvreerruimte voor de patiënt om vanuit een rolstoel of scootmobiel gemakkelijk in de behandelstoel over te stappen.
• Ook hier geldt dat vloerbekleding bij voorkeur niet te glad is en goed te reinigen, zonder losliggende matten.
• Storende prikkels, zoals een radio en luid sprekende en rondlopende assistenten, worden zoveel mogelijk voorkomen. 
• Er is zo nodig een stoel beschikbaar voor een begeleider/mantelzorger.
• Eventueel is behandeling in de rolstoel of scootmobiel mogelijk.
• Patiënten die niet achterover kunnen liggen, worden zo mogelijk (half) zittend behandeld. Een steunkussen kan zorgen voor meer comfort op de behandelstoel.

Bij kwetsbare ouderen kunnen zich specifieke crisissituaties voordoen als gevolg van verminderde mobiliteit en ouderdomsgerelateerde aandoeningen. Denk aan een hypoglycemie bij diabetes of een incident ten gevolge van hart- en vaataandoeningen. Hiervoor gelden de volgende adviezen.

• U kunt een of meer mensen van het mondzorgteam laten trainen om hiermee adequaat om te gaan. De KNMT biedt een BHV-basiscursus aan voor tandartsen en medewerkers in de praktijk. Naast deze verplichte BHV-scholing kunt u uw medewerkers verder laten scholen in medisch acute situaties in de mondzorgpraktijk. Voor tandprothetici geldt overigens dat een BHV-training en -scholing van de medewerkers in de praktijk een van de onderdelen is van het HKZ-certificeringstraject.
• U legt in overleg met de patiënt de contactgegevens van de huisarts en andere relevante zorgverleners vast. Zie hiervoor ook de KNMT-richtlijn Patiëntendossier, paragraaf 3.1 (te overwegen onderdelen van het dossier). Let ook op een actuele medische anamnese, dit is een verplicht onderdeel van het patiëntendossier (paragraaf 3.2, verplichte onderdelen van het dossier).