Tandheelkundige noodkits: aan te raden of juist niet?

Op een tafel in een van de ruimten van Tandartsenpraktijk Bouriciuslaan in Drachten liggen vier noodkits. Twee simpele en twee uitgebreide, allemaal via internet aangeschaft. Johannes Brendeke, Jos Coops, Marije van Roon en Gerwin Huisman onderwerpen ze aan een kritische blik. Het komt maar zelden voor dat zij zelf iemand aanraden zo’n noodkit mee te nemen.

Meestal houden de vier tandartsen het bij het standaardadvies: als er een probleem is, zoek dan zo snel mogelijk een tandarts. Alleen Coops herinnert zich dat hij één keer een noodkit adviseerde. Een jonge patiënt met nogal wat vullingen vroeg hem wat ze kon meenemen op een lange reis om eventuele gebitsproblemen op te lossen.

“Het gebeurt wel eens dat een tand afbreekt”, vertelt Brendeke. “Ons advies is: houd hem in je mond en zoek zo snel mogelijk een tandarts. En als het bij een kind gebeurt dat de tand niet in de mond wil houden? Dan adviseren we de ouder om die tand in zijn eigen mond te houden en naar de tandarts te gaan. Als het een blijvende tand is, kan deze misschien gered worden.” Maar toch, wat doe je in situaties waarin een tandarts ver weg is en een vulling of kroon losschiet? Dan is een noodkitje misschien toch wel handig.

Safe+Sound tijdelijke Tandvulling

Eerst maar eens de tijdelijke tandvullingset van het merk Safe+ Sound. Een handig spuitje met een plastic spatel. De tube bevat tandheelkundig cement, genoeg voor maar liefst tien vullingen. Het basissetje bevat geen spoelmiddel. De tandvulling kan direct of met het spateltje in de holte worden aangebracht.

Coops: “Dit materiaal lijkt op het durelon dat we vroeger gebruikten. Het is makkelijk te vormen. Eigenlijk moet het gat een ondersnijding hebben. Maar ja, als je op reis bent, kun je het gat niet even bijwerken.” De tandartsen zijn het erover eens dat het setje heel gemakkelijk is in gebruik.

Van Roon: “Je moet alleen wel een tijd wachten voor het vulmiddel echt hard is. Als je te snel hete thee drinkt, wordt de vulling weer zacht.” Coops: “En hoe lang zou die vulling blijven zitten? Dit materiaal hecht niet echt aan de kies of tand. Dus hoe dan ook: ga zo snel mogelijk naar de tandarts.”

Toofypegs tijdelijke Tandvulling en kroonfixatie

Vervolgens een doosje met twee capsules voor het fixeren van losse kronen en een klein stickje met voldoende cement om twee holtes te vullen. “Kijk, hier zitten wel tabletten bij om de mond te spoelen”, zegt Brendeke blij. “Ik moet er niet aan denken dat iemand een gat dichtstopt met een noodvulling terwijl er allerlei narigheid onder zit. Dan wordt het leed alleen maar erger.”

Het poeder uit de capsules moet met een paar druppels water gemengd worden. Als het een romige textuur heeft, moet dat in de kroon worden gegoten, waarna de kroon weer op de kies of tand kan worden geplaatst. De patiënt moet dat vooraf even oefenen, om te zorgen dat de kroon in de juiste positie komt. De tandvulling is een dun stickje van 1 centimeter. Voor één vulling neem je de helft van het stickje en dat leg je in kokendheet water.

De vulling wordt dan zacht en laat zich makkelijk in het gat plaatsen. Zonder spatel, want die zit er niet bij. Het materiaal wordt in een mum van tijd hard. Huisman: “Met dit pakketje kun je dus zowel vullen als fixeren. De vulling wordt ook snel hard. Maar voor een leek lijkt dit me toch wel een gepruts.”

Dr. Denti eerste hulp tandhulp kit

Als derde volgt een complete twaalfdelige noodkit in een groen etui. Er zit van alles in: een noodvulling, terugplaats-lijm, kruidnageltinctuur, heel veel mondspoeltabletten, een stalen tandspiegel en sonde, latex handschoenen, wattenstaafjes, wattentampons en onderleggers. En zelfs een bewaarpotje voor losgerakte elementen. Voor een leek ziet het er haast professioneel uit.

De gebruiksaanwijzing is in het Engels, maar wie het bestelt bij Zelftandarts.nl krijgt er een Nederlandse gebruiksaanwijzing bij. Coops: “Zo’n pakketje ziet er leuk uit, maar eerlijk gezegd: wat heb je aan zo’n spiegeltje en sonde en die latex handschoenen? Daar betaal je relatief veel geld voor. Aan een tijdelijke noodvulling en die mondspoeltabletten heb je in nood toch genoeg.”

In het etui zit standaard een eenvoudige tijdelijke vulling, vergelijkbaar met de tijdelijke vulling van Safe+Sound (test 1). Er is echter ook een Dr. Denti Toothfill-Plus verkrijgbaar. Deze vulling hecht veel beter aan tand en glazuur en kan tot 28 dagen blijven zitten. Van Roon: “Je moet de poeder in de capsule mengen met waterdruppels en schudden. Om dat in één keer goed te doen, valt nog niet mee.”

Travelsafe (steriele) dental kit

Als laatste is een oranje, veertiendelige kit met steriele spuiten en naalden aan de beurt, voorzien van een echt TravelSafe-certificaat. Je kunt de set aan een plaatselijke tandarts overhandigen als je de hygiëne in die praktijk niet vertrouwt. Met de spuiten en naalden kan een gat deskundig worden schoongemaakt. Maar zou je dat als leek zelf doen? Daar hebben de tandartsen twijfels bij. Waar zij nog de minste bezwaren in zien, is de kleine tube cavit die erbij zit.

Coops: “Dat gebruikten we vroeger zelf ook als tijdelijk vulmiddel. Het werkt redelijk gemakkelijk, wordt snel keihard en hecht ook goed. Als een vulling loslaat en er is geen tandarts in de buurt, dan kun je je hier goed mee redden.” Coops heeft precies zo’n tubetje aan de jonge reiziger meegegeven die hem vroeg wat ze het best kon meenemen. “Maar ook hier geldt: ga zo snel mogelijk naar een tandarts, want ook cavit heeft nadelen. Zeker als het wordt gebruikt voor een vitaal element.”

Conclusie

Uiteindelijk is er geen enkele set waar de vier tandartsen echt enthousiast over zijn. “Als een patiënt per se iets mee wil, voor de zekerheid, laat het dan een tubetje cavit zijn of desnoods zo’n spuitje van Safe+Sound. Daar heb je in een noodgeval waarschijnlijk wat aan.” Maar bij de rest van de spulletjes, hoe mooi ook ingepakt, houden ze twijfels. Coops: “Je betaalt er een flinke prijs voor, maar krijg je echt waar voor je geld?”

Drie tips

1. Let op de houdbaarheidsdatum van de noodset.
2. Bewaar de set bij voorkeur op een koele plaats.
3. Ga je vliegen? Stop het pakje dan in de ruimbagage. Want de poeders, naalden en sondes roepen gegarandeerd vragen op bij de douane.