KNMT reageert op discussienota herijking zorgstelsel

Houdbaarheid gezondheidszorg onder druk

Aanleiding voor de internetconsultatie is het feit dat de kwaliteit, toegankelijkheid en betaalbaarheid van de gezondheidszorg onder druk staan. Dat komt door een toenemende zorgvraag en schaarste aan personeel en financiële middelen. Het kabinet schetst drie hoofdthema’s waarop actie nodig is: 

• Preventie en gezondheid
• Organisatie en regie
• Vernieuwing en werkplezier

Op elk van deze thema’s presenteert het kabinet in de discussienota verschillende beleidsopties, van meer tot minder ingrijpend.

De reactie van de KNMT gaat nadrukkelijk in op de onderbelichte rol van de mondzorg in het stuk, de positie van de individuele zorgaanbieder binnen het zorgstelsel, de keuzevrijheid van patiënten, het vormgeven van preventieve mondzorg en het waarborgen van de bijzondere aard en positie van de eerstelijnszorg. 

Met behulp van de reacties op de consultatie wordt de discussienota uitgewerkt in een zogenaamde contourennota. Daarin schetst het kabinet haar kijk op een de herijking van het zorgstelsel. Het kabinet wil die contourennota begin 2021 aan de Tweede Kamer aanbieden. Waarschijnlijk zal het stuk bij de formatie van een nieuw kabinet als agenda dienen voor de onderhandelingen over het thema zorg.

Lees de discussienota ‘Zorg voor de toekomst’

Dit vindt de KNMT

De reactie van de KNMT op hoofdlijnen:

1) Mondgezondheid als spiegel algehele gezondheid

Tandartsen spelen een belangrijke rol in (vroeg)signalering bij gezondheidsproblemen. Op dit moment ontbreekt de mondzorg in het discussiestuk en de KNMT adviseert om in de definitieve uitwerking expliciet in te gaan op de rol en belang van de mondzorg binnen de bredere zorg. 

2) Ouders informeren over mondzorg in het basispakket tot 18 jaar

Jong geleerd is oud gedaan. Toch komt 1 op de 5 kinderen niet bij de tandarts. Zorgverzekeraars hebben zicht op welke kinderen niet naar de tandarts gaan. De KNMT adviseert om zorgverzekeraars vanuit hun zorgplicht voortaan jaarlijks een brief te laten sturen aan ouders van kinderen die niet naar de tandarts gaan.

3) Jeugdgezondheidszorg 

Preventieve mondzorg voor de jeugd is verankerd in artikel 5 van de Wet publieke gezondheid (Wpg) en artikel 6 lid 1 van het Besluit Publieke gezondheid (Bpg). In de praktijk blijkt dat de aandacht hiervoor per gemeente verschilt. De KNMT verzoekt hier meer uniforme regie op in te stellen, om te waarborgen dat alle gemeenten deze taak oppakken. 

4) Preventie en curatie

Mondgezondheid is in grote mate afhankelijk van gezond gedrag. De KNMT vindt het daarom belangrijk dat investeringen in preventie niet ten koste gaan van de ruimte voor curatie. De KNMT vraagt tot slot ook aandacht voor de rol van de overheid in het stimuleren van gezond gedrag en ontmoedigen van ongezond gedrag binnen de kaders van de mondzorg.  

5) Positie zorgverzekeraars en gemeenten beperkt professionele autonomie zorgverlener

In het discussiestuk krijgen zorgverzekeraars en gemeenten steeds meer invloed op vraagstukken rondom prijs, kwaliteit en organisatie van de zorg. De KNMT vindt dit een zeer zorgelijke ontwikkeling omdat de regie van de individuele patiënt en de autonomie van de zorgprofessional steeds verder onder druk komt te staan. Het afleggen van verantwoording is reëel maar de keuze voor het hoe en wat moet in het belang van de patiënt bij de zorgverlener blijven liggen.

6) Verschuiving financiële risico’s 

Naast de druk op de autonomie van de zorgverlener leiden de beleidsvoorstellen bovendien tot een verschuiving van de financiële risico’s van de zorgverzekeraar naar de zorgaanbieder. Dit komt de kwaliteit van zorg niet ten goede.

7) Keuzevrijheid patiënt en ruimte voor innovatie

Het huidige tariefsysteem beperkt de keuzevrijheid van patiënten. De KNMT pleit voor meer ruimte voor maatwerk en innovatie, waarbij de basiszorg gegarandeerd is en er ruimte wordt gecreëerd voor hoogstaande ‘plus-behandelingen’ indien de patiënt dit wenst en op diens kosten. 

8) Huidige ‘poldermodel’ biedt voldoende waarborgen voor een aantrekkelijke zorgsector

In verschillende beleidsopties wordt aangestuurd op inmenging door zorgverzekeraars, de NZa en de IGJ op onderwerpen, zoals goed werkgeverschap, in de veronderstelling dat de zorg zo een aantrekkelijke sector om in te werken blijft. Een neveneffect is dat hun rol verschuift van een faciliterende naar een toezichthoudende positie en dat is volgens de KNMT een ongewenste ontwikkeling. De KNMT zou graag zien dat de overheid een stimulerende rol inneemt, waarbij vertrouwen in de zorg en in zorgverleners centraal staat.

9) Administratieve lasten

De KNMT signaleert dat de administratieve lasten voor kleinschalige eerstelijnsaanbieders verder toenemen De KNMT pleit ervoor om voor elke nieuwe administratieve last één op één een andere last te schrappen, waarbij expliciet wordt gekeken naar de impact op kleinschalige zorgaanbieders.

10) Differentiatie en nuance

De KNMT heeft de indruk dat in het discussiestuk met name is gekeken naar grotere zorgorganisaties en instellingen. Toch vraagt de KNMT te differentiëren tussen kleinschalige eerstelijnszorg en grote tweede- en derdelijns zorgaanbieders. De kleinschalige eerstelijnszorg is namelijk fundamenteel anders georganiseerd dan grotere tweede- en derdelijns zorginstellingen. Dit betekent dat elke nieuwe administratieve last direct ten koste gaat van de beschikbare patiëntentijd. De KNMT roept daarom op om terughoudend te zijn met regulering en te vertrouwen op het veld. Dit komt ten goede aan het werkplezier, tijd voor de patiënt en maakt ondernemerschap in de zorg aantrekkelijker.

11) Praktijkhouderschap staat onder druk

De zorg is geen ‘one size fits all’ sector. Hoewel in de discussienota wordt aangestuurd op grotere ‘loonbedrijven’, zijn juiste kleine praktijken onmisbaar binnen de eerstelijnszorg. Het lokale maatwerk binnen de mondzorg staat onder grote druk en de KNMT roept daarom het ministerie op om de kleine lokale praktijk bereikbaar te houden voor tandarts en patiënt. 

12) Investeren in mondzorg betekent investeren in voldoende tandartsen

Een van de centrale thema’s uit de discussienota is de schaarste aan zorgpersoneel. Binnen de mondzorg is al jaren sprake van een tandartsentekort en elk jaar neemt dit tekort weer toe. De KNMT roept op om de betaalbaarheid en bereikbaarheid van de mondzorg leidend te laten zijn en de adviezen van de experts van het Capaciteitsorgaan op te volgen, om zo ook aan de toekomstige vraag naar mondzorg te kunnen voldoen. 

Lees ook: volledige reactie KNMT op discussienota 'Zorg voor de Toekomst' (pdf)