Je pensioen is dichterbij dan je denkt: regel het op tijd!

Reken je niet te rijk met de verkoop van je praktijk

“Pensioen is voor de meeste mensen – en dus ook tandartsen – een stoffig, totaal on-sexy onderwerp.” Dat zegt Pieter Steenhuizen, senior healthcare banker bij Van Lanschot en spreker tijden het webinar ‘Je pensioen kost een miljoen’ van de KNMT. Steenhuizen heeft zich de laatste jaren stevig verdiept in de financiële positie van tandartsen en signaleert voor zowel praktijkeigenaren als zzp’ers een potentieel risico bij de opbouw van het inkomen na hun werkzame leven.

“Praktijkeigenaren beschouwen de verkoop van hun praktijk (op termijn) vaak als hun inkomensgarantie nadat ze gestopt zijn. En inderdaad hebben velen de afgelopen jaren enorm geprofiteerd van met name de opkomst van de ketens en hun bereidheid veel te betalen voor het verwerven van de praktijk. Zo hebben deze tandartsen hun pensioengat prima kunnen dichten. Maar blijven de ketens zo gretig? Ook die zitten met personeelstekorten en kennen kleinere winstmarges. Het is dus verstandig je niet te rijk te rekenen met de toekomstige verkoop van je praktijk.” 

Liefst 1,1 miljoen zzp’ers bouwen zelf geen pensioen op

Bij zzp’ers ziet Steenhuizen een ander probleem. Volgens cijfers van Lanschot bouwen maar liefst 1,1 miljoen zzp’ers zelf geen pensioen op. Steenhuizen denkt dat verreweg de meeste zzp-tandartsen daar deel van uitmaken. 

Maar hoe maak je dit probleem duidelijk? “Dat heb ik me langdurig afgevraagd. Tot ik bedacht hoe inzichtelijk de vergelijking is met de pensioenopbouw van mensen in loondienst. Op hun loonstrook staat maandelijks vermeld hoeveel zij die maand hebben afgedragen aan hun pensioenvoorziening. Wat weinig mensen zich realiseren, is dat dit slechts 20 procent is van wat er werkelijk ten behoeve van pensioenopbouw wordt afgedragen. De werkgever betaalt de overige 80 procent! Op het totaal maandelijks inkomen van een werknemer komt dit neer op circa 1/6e deel wat automatisch opzij wordt gezet voor pensioen. Wil een zzp’er een vergelijkbaar pensioen opbouwen, dan zou hij eigenlijk driekwart van het jaar een extra dag moeten gaan werken.” 

Minder vanzelfsprekend om 1.500,- euro per maand opzij te zetten

Met een dag extra werken, zou de mondzorg in ons land zeker gebaat zijn: het tekort aan tandartsen is evident. Maar er is uiteraard een andere optie om in je pensioen te investeren: meer geld van je inkomen opzij zetten. 

Volgens Steenhuizen is dat lang niet zo vanzelfsprekend als het lijkt: “Tandartsen hebben een uitstekend inkomen, maar de meesten leven daar ook naar. Mooie auto’s, een goede vakantie, een prachtig huis et cetera. Ook de sociale kring waarin tandartsen zich bewegen, brengt vaak mee dat een hoog uitgavenpatroon als normaal wordt beschouwd. Misschien chargeer ik een beetje. Maar tel daar nog eens dure crèches bij of studerende kinderen die ook ergens moeten wonen en het wordt een stuk minder vanzelfsprekend om ook nog eens 1.500,- euro per maand opzij te zetten voor je pensioenopbouw. Terwijl je daar naar mijn idee zo vroeg mogelijk mee zou moeten starten om een pensioenvoorziening te genereren op het welvaartsniveau dat je gewend bent.” 

Pensioengat onder fiscaal gunstige voorwaarden goed maken 

Gelukkig werkt de fiscus behoorlijk mee als je investeert in een lijfrente. Die is namelijk volledig aftrekbaar, als onderdeel van box 1. De nieuwe pensioenwet, met terugwerkende kracht ingegaan op 1 januari van dit jaar, heeft de investeringsmogelijkheden nog aanmerkelijk verruimd. 

Steenhuizen: “Niet alleen is het bedrag dat mag worden afgetrokken verhoogd van 12.000,- euro naar 34.500,- euro maximaal. Nieuw is ook dat, als je de reserveringsruimte de afgelopen 10 jaar niet – of niet volledig – hebt benut, je die ruimte met terugwerkende kracht alsnog kunt benutten Die termijn was 7 jaar. De reserveringsruimte is verhoogd naar maximaal 38.000,- euro. Dat levert al met al een prima mogelijkheid op om je pensioengat onder fiscaal gunstige voorwaarden goed te maken.” 

“Met de vorm van het webinar willen we zo veel mogelijk tandartsen bedienen”, zegt Maaike de With, senior beleidsadviseur Opleidingen en Professionalisering van de KNMT. “Vooraf kunnen vragen worden ingediend, maar die kunnen ook tijdens het webinar gesteld worden. Ze worden besproken door de adviseurs van Lanschot. Bovendien zitten er 2 tandartsen aan tafel. Die zullen ongetwijfeld een voor velen herkenbaar verhaal vertellen. Een van de weinige kritiekpunten van vorig jaar was dat er uitsluitend mannen aan tafel zaten – niet bepaald een goede afspiegeling van de huidige beroepsgroep. Dit jaar hebben we daarom 2 vrouwen bereid gevonden deel te nemen. Dat en de komst van de nieuwe pensioenwet maakt dat dit webinar bepaald geen herhaling van het vorige zal worden.”

Tot nu toe niet serieus bezig geweest met pensioen

Aisha Bajwa is een van de 2 ‘panel-tandartsen’. Ze studeerde in 2011 af en volgde vanaf 2017 de postacademische opleiding tot implantoloog. Bajwa heeft 12 jaar als zzp’er gewerkt en heeft sinds 4 jaar een eigen praktijk. Met haar pensioen is ze tot nu toe niet serieus bezig geweest.

“De beste verklaring daarvoor is misschien wel dat ik gewoon geen tijd heb gehad. Maar het stond ook niet echt op m’n prioriteitenlijst. Je bent jong, wilt hard werken voor een lekker inkomen. Het broeide al vroeg dat ik patiënten veel wilde kunnen bieden in een eigen praktijk. Als je daar dan uiteindelijk klaar voor bent, komt er pas echt veel op je af. Ondernemen vergt veel, maar bevalt me uitstekend. Ik ben zelfs momenteel met een vriendin cq collega voorzichtig begonnen met de opzet van een tweede praktijk.” 

‘Gelukkig werkt de fiscus behoorlijk mee als je investeert in een lijfrente’

Bajwa werd gevraagd voor het webinar en gaf direct aan dat ze helemaal geen verstand heeft van pensioenen. “Dat is natuurlijk niet helemaal waar. Ik weet wel iets van de verschillende mogelijkheden, maar vooral weinig van de fiscaaltechnische details. Na 12 jaar zzp’en en nu een eigen bv en holding weet ik wel veel over ondernemen en waarom je daar als tandarts voor zou kiezen. Van mijn groep van 7 ACTA-vriendinnen hebben er inmiddels 5 een eigen praktijk. Ik denk dat veel tandartsen als ze iets ouder worden een plek willen waarop de zaken op hun manier gaan en waar ze een band met eigen patiënten opbouwen. Heb je hen méér te bieden, dan hoef je bovendien minder vaak door te verwijzen.” 

Dat staat allemaal los van de vraag of ze zich wel eens bezorgd maakt over haar pensioen? “Er speelt zo veel tegelijkertijd! Ik houd me er nog niet mee bezig. Maar ga ik een keer zitten met mijn accountant en komt hij met een goed idee, dan kan het zo maar zijn dat ik direct instap. Het zit ook een beetje in mijn karakter dat niet alles lang van tevoren tot in de puntjes geregeld hoeft te zijn. En sinds kort ben ik 1 dag per week staflid op ACTA: zo bouw ik alvast een stukje pensioen op!”

Waardebepaling van de praktijk houd je met beide benen op de grond

Een rondje naar de interesse bij praktijken levert niet direct veel respons op. Maar tandarts Esmée Ittmann (38) vindt het geen enkel probleem om over haar pensioenopbouw te vertellen, zeker als dat collega’s mogelijk op het goede spoor kan zetten. Ittman is met haar man eigenaar van Ittmann Tandartsen in Velp, haar man vertegenwoordigt de derde generatie. 

Dat is een van de redenen dat het stel zich nooit rijk heeft gerekend met de mogelijke toekomstige verkoop van de praktijk: “Wij hebben 3 zoons. Pas over een jaar of 10 weten we of een van hen de tandartstraditie van de Ittmannen zal voortzetten. Je mag een praktijk niet zomaar doorgeven van de fiscus, maar we willen er in dat geval uiteraard niet het onderste uit de kan uit halen. Los daarvan hebben we nooit de illusie gehad dat praktijkverkoop ons een riante oude dag zou opleveren. Sterker: ik heb wel van collega’s op leeftijd gehoord die nog een paar jaar moesten doorwerken om het daarna te kunnen bolwerken. Ook waardebepalingen van de praktijk, die we hebben laten doen in verband met financieringen, houden je met beide benen op de grond.”

Met een spaarproduct en een beleggingsproduct

De 2 zijn met pensioenopbouw begonnen toen ze 12 jaar geleden met hun praktijk startten. “Met een spaarproduct en een beleggingsproduct. Vanwege risicospreiding hebben we die bij verschillende partijen ondergebracht. Het gaat immers in de loop der tijd om stevige bedragen. We volgden de jaarruimte en hebben die vanwege de nieuwe pensioenwet het afgelopen jaar herzien en aangevuld. Maar in onze visie is het zeker zo belangrijk om te kijken hoe je op termijn je vaste lasten omlaag kunt krijgen. Bijvoorbeeld door je eigen hypotheek te verlagen. Dan hoeft je pensioenvoorziening niet zo maximaal te zijn. En voor de studies van onze jongens sparen we al vanaf hun geboorte.” 

Gevarieerder beeld dan nogal eens wordt voorgesteld

Ittman herkent zich niet in het beeld van de tandarts als de big spender: “Wij hebben het goed, niks te klagen. Maar we wonen gewoon in een ruim hoekhuis en gaan op vakantie naar Vlieland. Dat beeld heb ik ook van collega’s in de omgeving. Het beeld is veel gevarieerder dan nogal eens wordt voorgesteld.” Wat niet betekent dat ze een webinar over pensioenopbouw niet zinvol vindt: “Wij zijn er op een gegeven moment mee bezig gegaan. Maar het is vaak een ondergeschoven kindje. Dat beeld van die zorgeloze zzp’er die lekker van z’n inkomen geniet, herken ik van mijn eigen eerste jaren. Maar rond je 35ste ga je je toch realiseren dat je zelf iets aan je pensioen moet gaan doen?” 

Dit artikel verscheen eerder in NT/Dentz 07/2023.