Introductie
Traumatisch letsel van de gebitselementen is de op één na meest voorkomende orale aandoening. Naast de directe schade die optreedt bij weefsels, kan er ook sprake zijn van schade die pas in een later stadium zichtbaar is, zoals resorptie. Wanneer specifiek gesproken wordt over tandresorptie, betekent dit het verlies van dentine, cement en bot. Als het gebitselement na trauma weer in de mond wordt geplaatst, zijn externe ontstekings- en vervangingsresorptie belangrijke oorzaken van het verlies van de tand. De verplaatsing van de tand door trauma is een stimulus voor de resorptie. Voor externe ontstekingsresorptie dient er oppervlakte resorptie tot in het dentine aanwezig te zijn. Hierdoor komen de dentinetubuli bloot te liggen, waardoor er een opening tussen pulpa en parodontaal ligament (PDL) ontstaat. Trauma kan tevens leiden tot pulpanecrose, zowel door infectie als door onderbreking van de bloedtoevoer. Daarbij kunnen door trauma ook scheuren of breuken in het element ontstaan, waardoor bacteriën de pulpa kunnen binnendringen. Als het geïnfecteerde wortelkanaalstelsel niet endodontisch wordt behandeld, zal dit resulteren in een aanhoudende ontsteking. Door dit ontstekingsproces worden osteoclasten gevormd; deze osteoclasten gaan de wortel en het aangrenzende bot resorberen.
Externe vervangingsresorptie wordt gekenmerkt door ankylose. Bij ankylose is sprake van verlies van PDL waardoor het bot en de tandwortel in direct contact met elkaar komen en fuseren. Door beschadiging van het PDL wordt een genezingsproces in gang gezet. Door het ontbreken van de beschermende functie van het PDL door ankylose kunnen de preosteoclasten zich aan het worteloppervlak hechten en zo differentiatie en activatie van osteoclasten mogelijk maken. Hierdoor wordt het cement en dentine geresorbeerd.
In de literatuur is de etiologie van wortelresorptie en daarbij de betrokkenheid van osteoclasten bekend. Hierdoor kan worden gekeken naar een eventuele therapie met osteoclasten remmende medicamenten die de wortelresorptie kunnen stoppen of zelfs als preventie tegen wortelresorptie kunnen worden gegeven. Behalve een ‘systematic review’ over bisfosfonaten is er nog geen algeheel overzicht in de literatuur beschikbaar over eventuele alternatieve osteoclasten remmende medicamenten als therapie bij wortelresorptie. Hierdoor is gekozen voor het schrijven van een ‘scoping review’ om zo een overzicht te verkrijgen van de rol van osteoclasten remmende medicamenten bij wortelresorptie na dentaal trauma. De onderzoeksvraag werd hierbij als volgt geformuleerd: Wat is in de literatuur bekend over de toediening van osteoclasten remmende medicamenten bij patiënten met wortelresorptie na dentaal trauma?
Methode
Voorafgaand aan het onderzoek werd aan de hand van de doelstelling een zoekactie opgesteld. Deze zoekactie werd voor de verschillende databases aangepast. De volgende databases werden hierbij onderzocht: PubMed, Web of Science Core Collection en Embase. Na het selectieproces voor inclusie of exclusie van de artikelen werden de diverse items in kaart gebracht. Eerst werden de studiekarakteristieken van de geïncludeerde studies geanalyseerd. Vervolgens is een tabel opgesteld met verschillende uitkomstmaten (osteoclastactiviteit, ankylose, wortelresorptie (algemeen), ontstekingsresorptie, verandering van het parodontaal ligament en overige effecten van de medicatie). Tevens werd hieruit gedistilleerd of er sprake was van wel of geen significantie per geneesmiddelengroep. Aan de hand daarvan werd een overzicht gemaakt waarin per uitkomstmaat kan worden afgelezen welke medicatie zorgt voor een significante verandering.
Resultaten
Na het screenen van 42 titels en abstracts en 13 artikelen op de volledige tekst, bleven er 9 artikelen over die voldeden aan de inclusiecriteria. Alle geïncludeerde studies dragen bij aan het beantwoorden van de onderzoeksvraag. Verschillende onderzoeken geven een afname weer van de uitkomstmaten; slechts in enkele gevallen is sprake van een significante afname.
Conclusie
De toediening van fentolamine, propranolol en iloprost zorgt voor een significante vermindering van de osteoclast activiteit. Alendronaat zorgt voor de afname van wortelresorptie in het algemeen. Daarnaast zorgen het bisfosfonaat zolendronaat en de corticosteroïd dexamethason voor een significante afname van de ontstekingsresorptie ten opzichte van de controlegroep. Bij geen enkel medicijn is sprake van zowel een vermindering van osteoclast activiteit, ankylose, algemene wortelresorptie, ontstekingsresorptie als vervangingsresorptie.
Discussie
Deze scoping review heeft duidelijk in kaart gebracht dat er een beperkt aantal publicaties beschikbaar is. Het gebrek aan hoge mate van evidence zorgt ervoor dat nog geen concrete aanbevelingen kunnen worden gegeven aan tandartsen en kaakchirurgen. Het is van belang om meer onderzoek te doen naar de werking van osteoclasten remmende medicatie op het ontstaan van wortelresorptie. Bij vervolgonderzoek is een aanbeveling om rekening te houden met de diverse bijwerkingen van de medicamenten. Met name omdat geavulseerde tanden zich het vaakst presenteren bij kinderen in de leeftijdscategorie 7-12 jaar. Volgens de literatuur is zolendroninezuur het bisfosfonaat dat hoogstwaarschijnlijk de meeste wortelresorptie tegengaat. Ondanks deze hoopgevende resultaten kan het bij langdurige toediening en door de lange halfwaardetijd van bisfosfonaten ook osteonecrose van de kaak veroorzaken. Aanbevelingen uit verschillende onderzoeken laten zien dat vervolgonderzoek van groot belang is om de juiste dosis, toedieningsvorm en bijwerkingen te onderzoeken om osteoclasten remmende medicatie ook daadwerkelijk te kunnen toepassen bij wortelresorptie na dentaal trauma.
Bekijk de 4 genomineerde scripties